Balim Sultan
BALIM SULTAN (1473-1516)
Hacı Bektaş Veli'nin torunu olan Mürsel Balî' nin büyük oğludur. Asıl adı Hızır Bali olan Balım Sultan, gerek kitaplarda gerekse nefeslerde Hacı Bektaş Veli'den sonra en çok sözü edilen kişidir. Balım Sultan hakkında sayısız denecek kadar çok asılsız söylentiler çıkarılmıştır. Hiç bir dayanağı olmayan söylentiler Osmanlı- Safevi rekabetinin had safhada olduğu bu yıllarda politik amaçlarla desteklenmiş ve körüklenmiştir.
Balım Sultan'ın Hacı Bektaş Veli' nin ilkelerini ve Bektaşi yolunun temel kurallarını düzenlediği ve bazı reformlar gerçekleştirdiği bilinmektedir. Hacı Bektaş Veli Dergahı'nda hizmet eden dervişlerin evlenmemesi kuralının Balım Sultan'ın koyduğu söylenmekte ise de ilk mücerred derviş Sersem Ali Baba'nın Balım Sultan'ın ölümünden 36 yıl sonra, 1552 yılında Hacıbektaş'a gelmesi, bu söylentinin doğruluğu hususunda kuşku yaratmaktadır.
Bilgin ve olgun bir kişiliğe sahip olan Balım Sultan 1516 da ölmüş ve Hacıbektaş'da Hazret Avlusunda bulunan özel türbesinde toprağa verilmiştir.
DEYİŞLERİ
1
Menim sevdüceğim Ali'dür Ali
Ali'yi sevenler olubdur veli
Pirimin destünden nûşettim dolu
Ali'yi seversen urma zahmıma
Hakk'ı tınmaz ile itme bazar
Ol münâfık ehl-i imânı bozar
Niyâz kılmayısar yaralar azar
Ali'yi seversen urma zahmıma
Mü'min Müslüm yakın geldükleyin
Pirlerin destünden dolu alduklayın
Vebâl sevab hep anda sorduklayın
Ali'yi seversen urma zahmıma
Mecmuası yaramın bağlıdır bağlı
Gerçek erenlerin ciğeri dağlı
BALIM, Mürsel Baba'nın oğlu
Ali'yi seversen urma zahmıma
Sözcükler
kılmayısar: kılınmazsa
mecmû: cem olmuş, bir araya getirilmiş
urma: vurma
2
Ol mecliste Muhammed'e salavât
Ârif olgıl bu manayı ver imdi
Şeriattir tarikattir marifet
Hakikatten bize haber er imdi
Yahşilerle konuş nâdânlardan kaç
Ma'rifetin varsa hal gevherin saç
Al bu dört kilidi kapıyı aç
Makam içre bize haber er imdi
Şâh-ı Merdân gibi bir ere tapının
Kim idi bekçisi ol dört yapının
Muhammed'e giden ol dört kapının
Mânâsından bize haber er imdi
BALIM çoklar ile sohbet edübdür
Târik-i evliya'ya emek verübdür
Gidin görün ceddim nerde durubdur
Velayetten bize haber er imdi
Sözcükler
olgıl: ol (Eski Türkçede "-gıl" emir ekidir)
nâ-dân: Bilmez
3
El ele tutuşub gidelim kardaş
Muhammed Ali'nin yoludur bu yol
Hamımız göyünüb varalım kardaş
Muhammed Ali'nin yoludur bu yol
Dertliler derdinin bazârıdır bu
Merdâne merdlerin âsârıdır bu
Gaib erenlerin esrârıdır bu
Muhammed Ali'nin yoludur bu yol
Mürşid-i kamilden gûşeyle pendi
Hıfzeyle gönlünde ne odlar yandı
Erenler cem'olub meydane geldi
Muhammed Ali'nin yoludur bu yol
Yakub gibi ağla Kenan bulasın
Sabret Yusuf gibi rindan olasın
Kul edip nefsini sultan olasın
Muhammed Ali'nin yoludur bu yol
Erenler râhına varmak böyledir
BALIM mihrâbına kuldur köledir
Derdiğini erenlere verendir
Muhammed Ali'nin yoludur bu yol
Sözcükler
göyünmek: pişmek
âsâr: eserler
gûş eylemek: dinlemek
pend: öğüt
Ken'an: Filistin
rindan: kalenderler, dünya işlerini hoş görenler
mihrab: umut bağlanan yer
4
Biz urum abdallarıyız
Maksudumuz yardır bizim
Geçtik ziynet Kabâsın dan
Gencînemiz erdir bizim
Dâim kılarız bir zârı
Harceyleriz elden vârı
Dost yoluna verdik seri
Münkîrimiz hârdır bizim
Aşk bülbülüyüz öteriz
Râh-ı Hakka yüz tutarız
Mânâ gerherin satarız
Müşrîdimiz vardır bizim
İstivâyı gözler gözüm
Seb'el mesânîdir yüzüm
Enel- Hakk'ı söyler sözüm
Mirâcımız dârdır bizim
Haber aldık muhkemattan
Geçmeyiz zattan sıfattan
BALIM nihân söyler Haktan
İrşâdımız sırdır bizim
KAYNAK: Ali Celalettin ULUSOY,Pir Dergahından Nefesler
Balım Sultan/2015
Okan ULUSOY
Balım Sultan/2015
Okan ULUSOY