Alevi Deyişleri Nefesler

Sosyal Medya

Ana Menü

Hacı Bektaş Veli Evlatları

Tüm Aşıklar (A-Z)

Yedi Ulular

Yararlı Linkler

Esiri Baba

ESİRİ (Malatya)

HAYATI

1843’te Malatya’nın Hekimhan ilçesine bağlı Güvenç köyünde, aynı ilçenin Başak (Başak) köyünden göçen bir ailenin üçüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiştir.

Asıl adı Mehmet olup, babasının adı Kasım’dır. Babası Hekimhan'ın Hasançelebi bucağına bağlı Basak köyü halkından olup XVIII. yüzyılda yörenin en ünlü aşıklarından biri olarak bilinen Baboğ Dede'nin dördüncü oğludur. Kasım Ağa, Baboğ Dede'nin vefatından sonra kardeşlerinden ayrılarak Basak köyü yakınlarında bulunan Güvenç köyüne yerleşmiştir.
20 yaşma kadar köyde çobanlık yapmış, 20 yaşında Hacı Bektaş'a gidip, Feyzullah Çelebi’den himmet alarak aşıklığa başlamıştır

Mehmet (Esiri) 1259 (miladi 1843)'da ailenin üçüncü çocuğu olarak Güvenç köyünde dünyaya gelmiştir. Köyde okuma yazma öğrenip günlerini çobanlık yaparak geçiren Mehmet, dedesi Aşık Baboğ gibi iyi saz çalar, usta malı şiirlerin yanında kendi deyişlerini de söylemeye başlayarak yakın çevresinde Aşık Mehmet olarak adını duyurur.

Aşık Mehmet 20 yaşına geldiği zaman artık kabuğuna sığmaz olur ve bir gün kardeşlerine "Benim özümde muhabbet coş eyledi. Ben Hacı Bektaş'ta Feyzullah Çelebi'yi ziyarete gideceğim" diyerek köyünü terk edip Hacı Bektaş'a gider. Feyzullah Çelebi'den manevi himmet alarak aşıklığını beyan eder. Aşığın sazını ve sözünü dinleyen Feyzullah Çelebi "Söyle Esiri'm sakla sırrımı" deyince artık şiirlerinde Esiri mahlasını kullanmaya başlar.

Güvenç köyünde evlenen Esiri , ileri yaşına rağmen köyünü terk ederek çocuklarıyla yine Hekimhan 'ın merkez köylerinden Çulhalı köyüne yerleşir. 1329 (miladi 1913) yılında 70 yaşındayken Çulhalı köyünde Hakk'a yürüyen Esiri, bu köyde defnedilmiştir.

Esiri'nin şiirlerinin toplandığı iki büyük defter mevcuttur. Bunlardan biri Hamza adlı torununda kalmış, diğeri de 1952 yılında Malatya ili Yazıhan ilçesi Karaca köyünden Abdurrahman Ünlüer tarafından alınıp Ankara'da Avukat Cemal Özbey'e verilmiştir. Cemal Özbey tarafından uzun yıllar saklanan bu defter Cemal Özbey'in vefatından kısa bir süre önce 1993'te Malatya 'ya gelişinde bizzat kendisi ''yaşlandım ve rahatsızım. Bu şiirleri değerlendiremedim. Bunların kıymetini ancak siz bilirsiniz'' diyerek bana vermiştir. Halen bende olan bu defterde 250 şiir bulunmaktadır. Hekimhan ve çevresinde yaptığımız araştırmalar sonucu elimizdeki şiir sayısı 270'e ulaşmıştır. Şiirlerinin bu kadar olmadığı, sayının daha da artabileceği kanısındayız.

Cemal Özbey'e Yazıhan'ın Karaca köyünden 4.2.1956'da yazılan ve Özbey tarafından fotokopisi bana verilen bir mektupla yine Cemal Özbey'e yazılan isim yerinde bir imza bulunan tarihsiz bir mektupta belirtildiğine göre Esiri hayatında 17 defa Hacı Bektaş'a gitmiş olup dergahtan ilgisini hiç kesmemiştir.

Bilindiği gibi Hacı Bektaş dergahı dönemin bir eğitim kurumu niteliğindedir. Ham gelen, hizmeti ölçüsünde pişmiş döner. Hacı Bektaş'a gelen Esiri dini tasavvufi ve manevi kültürünün yanı sıra ilmini de bir hayli artırmış ve divan-gazel gibi türlerde aruz ölçüsü ile olgun şiirler yazabilecek duruma gelmiştir.

DEYİŞLERİ
1)

Bir sadık yar gördüm dalgam taşırdı

Kınaman gaziler dem delisiyim

Alıp aklım beni derde düşürdü

Aktı didem yaşı nem delisiyim

Sevdaya düşürdüm sevdasız seri

Beni Mecnun etti hubların biri

Hakikatta dört kapının haberi

Dediler lem Ali zem delisiyim

Sensin var eyleyip veren nasibim

Yürekte yaraya merhem talibim

Medet mürvet güneş yüzlü habibim

Seni görmeyeli gam delisiyim

Nazar eyle şu bülbülün ötüşün

Kahpe felek niçe yıkmış örüşün

Eğer sorarsanız benzim sarışın

Mihrican dokunmuş sam delisiyim

Gel Esiri bi-bakayı yaptırma

Bu fena dünyaya gönül kaptırma

Doğru yürü Hak ırakı saptırma

Yürektedir yaram em delisiyim

2)

Uyan gafletinden ey sahip ikrar

Aç gözünü temennaya bel bağla

İkrarıdır eden Mansur’u berdar

Levh-i mahfuz tecelleya bel bağla

Dediler sağ uçar mürşide uyan

Âdemi zat olur demeden duyan

Üçlerin beşlerin rengine boyan

Hak Muhammed Mustafa’ya gel bağla

Ararlar yükünü mal var mı deyi

Hiçbir hakka yarar hal var mı deyi

Sorma bundan öte yol var mı deyi

Uy katara bu sevdaya bel bağla

Dağlama her hara yitirip izi

Yüz bin hane keser kâmilin sözü

Nefsi katledenler olmaz mı gazi

Şahı Merdan Mürteza’ya bel bağla

Gel ESİRİ oluver didara âşık

Sözün söyle bezmi irfâna layık

Âşıkın hâlinden bilmez mi maşuk

Her bir halde Rıza’ya gel bel bağla

KAYNAK: İsmail Özmen, Alevi- Bektaşi Şiirleri Antolojisi Cilt4

Lale, sümbül, gül ,ireyhan kokuşlum